Linda van ’t Veen schreef boek over eenzaamheid:
“Activiteiten in buurthuis niet voor iedereen de oplossing”
‘Niemand die het ziet’ is de treffende titel van een boek over eenzaamheid. Het is het persoonlijke verhaal van de Noord-Hollandse Linda van ’t Veen (57) die zich haar hele leven al eenzaam voelt. “Eenzaamheid is van alle leeftijden,” zegt ze. “En gezellige dingen doen in het buurthuis is voor lang niet iedereen de oplossing.”
“De eenzaamheid waar ik mee kamp, is emotionele eenzaamheid,” vertelt Linda. “Dat is iets anders dan sociale eenzaamheid. En ik denk dat er ook veel oudere mensen zijn bij wie juist die emotionele eenzaamheid een rol speelt. Dat kan dus, net als bij mij, voortkomen uit het verleden. Alles wat je vroeger niet verwerkt hebt, komt dan als een boomerang terug.”
Er is de laatste tijd wel veel aandacht voor eenzaamheid, toch?
“Ja, er worden veel activiteiten opgezet worden voor senioren die kampen met eenzaamheid. En voor veel mensen is dat een uitkomst. Je gaat bijvoorbeeld samen koken, spelletjes doen, enzovoort. Dat is een leuke afleiding. Maar als jij last hebt van emotionele eenzaamheid, bijvoorbeeld doordat je te maken hebt met verlies en rouw, dan helpt het niet. De kern van jouw eenzaamheid wordt dan niet gezien en het kan zelfs verergeren. Omdat je niet gezien en gehoord wordt. En dat is juist waar het om gaat.
Ik heb zelf ook vrijwilligerswerk gedaan bij dergelijke activiteiten. Daar was een vrouw die een hersenbloeding had gehad en die op zoek was naar wezenlijk contact. Maar dat vond ze dus niet in de groep mensen waarin ze terecht kwam. Ze kon niet echt verbinding met ze krijgen. Dat kwam in feite doordat ze de verbinding met zichzelf was kwijtgeraakt, waardoor ze in een sociaal isolement was gekomen. En als je dan naar zo’n middag gaat, dan komen er meestal geen diepe gesprekken. Er zijn wel oppervlakkige contacten, maar dat is dan net niet wat jij nodig hebt.”
Denk je dat dit vaak voorkomt?
“Ja, heel vaak! Ik hoor het bijvoorbeeld ook veel van mantelzorgers. Als jij optreedt als mantelzorger voor je partner die bijvoorbeeld aan het dementeren is, dan is het risico groot dat je je steeds eenzamer gaat voelen.”
Wat kun je daar dan aan doen?
“Tja, dat is lastig. Omdat ik vanwege het boek als ervaringsdeskundige word gezien, vragen organisaties mij ook wel eens om mee te denken. Pas bijvoorbeeld over een workshop rondom eenzaamheid. Maar dan zeg ik dat het leuk is dat ze die willen organiseren, maar dat er waarschijnlijk niemand komt. Het taboe is gewoon te groot. Ik was zelf ook nooit naar zo’n workshop gegaan in die tijd dat het voor mij het heftigst was. Ik zat eerlijk gezegd ook niet te wachten op nóg meer eenzame mensen.
Als je mensen met eenzaamheid echt iets wilt bieden, moet je het onderwerp concreter maken. En dat kan bijvoorbeeld door het waarom erbij te halen. Waardoor is jouw eenzaamheid ontstaan? Dus bijvoorbeeld Rouw en Eenzaamheid, of Mantelzorg en Eenzaamheid… Dan heb je iets wat mensen herkennen en van daaruit kun je dan misschien verder.”
Boek als therapie
Zes jaar geleden begon Linda van ’t Veen met schrijven. De werktitel van het boek was aanvankelijk ‘Ze lacht maar ze huilt’. Linda: “Maar toen kwam Maan met een liedje met letterlijk dezelfde titel. En dat liedje past ook nog eens heel goed bij mijn verhaal. Maar toen kon ik die titel dus niet meer gebruiken.”
Linda begon met dagboekfragmenten: “De aanleiding was eigenlijk mijn dochter met wie het niet goed ging. Als je kind het leven niet meer ziet zitten, dat komt dat heel erg binnen. Ik was lamgeslagen en kon me niet meer focussen. Dus ik ben gestopt met werken. Ik had een eigen kledinglijn en deed vrijwilligerswerk als consulent bij de Vrijwilligerscentrale, maar dat lukte allemaal niet meer. En tijdens het schrijven kwam ik erachter dat ik zelf ook nog rondliep met onopgeloste issues. Ik ontdekte dat ik me mijn hele leven eigenlijk al heel eenzaam had gevoeld maar dat drukte ik dus altijd weg.
In ons gezin was geen contact, geen verbinding, geen aanraking. Als kind ontving ik geen troost, geen liefde. Ik ben in de overlevingsmodus gegaan en heb me geconformeerd aan wat andere mensen deden. Alles ging op verstand. Gevoel was er wel, dat merkte ik wel tijdens mijn nachtmerries, maar overdag duwde ik dat weg.
Eigenlijk komt het erop neer dat ik nooit verbinding met iemand heb gevoeld. Ook niet met mezelf. Met sociale contacten ging het eigenlijk allemaal wel. Maar als je niet helemaal weet wie je bent, dan is het ook moeilijk om geluk te vinden. Ook in een relatie. Dan kun je wel zeggen tegen de ander: jij maakt mij niet gelukkig, maar als je zelf al niet weet wie je bent, hoe kan die ander dan weten wat je van hem of haar verwacht?”
Wat heb jij zelf gedaan om de eenzaamheid aan te pakken?
“Voor mij is het schrijven heel belangrijk geweest. Maar de oplossing is voor iedereen anders. Op de eerste plaats moet je voor jezelf beseffen wat er speelt. Als je weet dat je gevoelens van eenzaamheid hebt, als je beseft dat je niet goed verbonden bent met wat er om je heen gebeurt, dan is dat de eerste stap. En die is heel belangrijk. Want als je dat niet weet en erkent, dan heeft het geen zin. Dan kun je er ook niks aan doen.
Zelf heb ik bijvoorbeeld heel veel rust genomen. Ik ben gaan lezen en ontdekken. Heb veel muziek geluisterd en ben zo stap voor stap weer gaan voelen. En dat dus naast het schrijven. Maar dat was ook een valkuil. Want toen het boek af was, dacht ik: zo, nu ben ik klaar, nu is het opgelost. Ik voelde me ook echt happy toen. Maar toen kwam de volgende uitdaging op mijn pad waarna ik weer helemaal terugviel. En zo ontdek je dat je steeds opnieuw dingen zult tegenkomen die het leven lastig maken. Maar ik leer ze nu beter te herkennen. En dat ik me dus weer even intens verdrietig kan voelen, dat is nu gewoon oké. Ik druk het niet meer weg, zoals vroeger.”
Wat raad je mensen aan die zich in jouw verhaal herkennen?
“Dat is lastig. Er is niet één pasklare oplossing, het moet echt maatwerk zijn. Maar het belangrijkste is dat je iemand zoekt die met jou mee kunt kijken naar waar jij persoonlijk behoefte aan hebt. Liefst een onafhankelijk iemand die gespecialiseerd is in eenzaamheid.”
Volg voor meer informatie over ondersteuning bij eenzaamheid in uw gemeente één van de onderstaande links:
Het boek ‘Niemand die het ziet’ van Linda van ’t Veen is te bestellen bij elke boekhandel.